INFORMATOR 332, januar 2023

Prelistajte novi broj:

Sveobuhvatno upravljanje farmakoterapijom 

Prema podacima Američkog koledža za kliničku farmaciju (The American College of Clinical Pharmacy - ACCP) lekovi su uključeni u 80% svih planova lečenja i utiču na skoro svaki aspekt života pacijenta. Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, adherenca terapije za hronične bolesti u razvijenim zemljama u proseku iznosi 50%, a loša adherenca rezultira lošim zdravstvenim ishodima i povećanim troškovima zdravstvene zaštite. Iako se neadherenca obično navodi kao primarni problem kod pacijenata koji koriste lekova, sve veći broj dokaza pokazuje da to nije vodeći razlog neuspeha lečenja i nepotpunog postizanja kliničkih ciljeva. Podaci predstavljeni u publikaciji ”Comprehensive Medication Menagment in Team Based Care" ACCP koji odražavaju zbirne rezultate iz 19 različitih praksi upravljanja lekovima na 11.804 pacijenata i 21.213 dokumentovanih susreta pokazuju zanimljiv podatak da neadekvatna terapija (definisana kao preniska doza, potreban drugačiji ili dodatni lek, ili pogrešan lek) čini više od polovine problema koji se javljaju prilikom lečenja (56,8%). Zatim slede neadherenca  i neželjene reakcije lekova.

Upravo iz ovog razloga sve više se pominje usluga sveobuhvatnog upravljanja farmakoterapijom (engl. Comprehensive Medication Management (CMM) services) koja

predstavlja uslugu u okviru standardne zdravstvene nege i obuhvata procenu svakog pojedinačnog leka koji pacijent uzima (uključujući lekove na recept i lekove bez recepta i dijetetske suplemente) kako bi se utvrdilo da li je prikladan za pacijenta, da li je efikasan u lečenju zdravstvenog problema, da li je bezbedan u odnosu na komorbiditete i druge lekove koje pacijent uzima, i da li pacijent može i sme da primenjuje lek kako je propisano. Ova usluga je relativno nova klinička praksa, zasnovana na dokazima i fokusirana je na pacijenta, a cilj je prevencija, identifikacija i rešavanje terapijskih problema i posledično poboljšanje kliničkih ishoda, ali i ličnog iskustva pacijenta sa lekovima (s obzirom da pacijent aktivno učestvuje u procesu odlučivanja). Postizanje željenih terapijskih ishoda postiže se kreiranjem individualizovanog plana nege, a stvarni ishodi lečenja se prate kontrolnim pregledima. Naravno, ovu uslugu pružaju dodatno obučeni farmaceuti koji sarađuju sa izabranim lekarom.

Prednosti implementacije ovakve usluge u nacionalni zdravstveni sistem su brojne i uključuju poboljšanje kliničkih ishoda rešavanjem terapijskih problema i posledično smanjenjem troškova, ali i povećanjem zadovoljstva pacijenata i efikasnosti drugih zdravstvenih radnika. Ovakva usluga postoji u  Sjedinjenim Američkim Državama, Kanadi, Australiji, dok je u Evropi manje prisutna. Koliko mi je poznato u našem okruženju postoji jedan primer u Hrvatskoj gde od januara 2018. godine postoji Farmakoterapijsko savjetovalište u Domu zdravlja Zagreb, koje je nastalo kao pilot projekat u saradnji s Farmaceutsko-biokemijskim fakultetom Sveučilišta u Zagrebu. Objavljeni radovi kolega iz Hrvatske takođe pokazuju značajni napredak u upravljanju terapijom pacijenata koji posećuju ovo savetovalište.

Eto jednog lepog i inspirativnog primera za početak ove, 2023. godine i ohrabrenje da i kod nas probamo uslugu sveobuhvatnog upravljanja farmakoterapijom.